Çin, İran'ın nükleer programıyla ilgili çözümsüzlüğün Orta Doğu'da yeni bir güvenlik krizini tetikleyebileceği konusunda ciddi uyarılarda bulundu. Bu açıklama, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne (BMGK) sunulan ve İran'a yönelik yaptırımları durdurmayı amaçlayan karar tasarısının veto edilmesinin ardından geldi. Peki, bu durum bölgedeki dengeleri nasıl etkileyecek?

Çin'den Endişe Verici Açıklama

Çin'in Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilci Yardımcısı Gıng Şuang, İsrail'in Gazze'ye yönelik devam eden saldırıları ve Orta Doğu'daki genel istikrarsızlığa dikkat çekerek şu ifadeleri kullandı: "İran'ın nükleer sorununun çözümsüzlüğe girmesi, yeni bir bölgesel krizi tetikleyebilir. Bu, uluslararası toplumun ortak çıkarlarına hizmet etmeyecektir." Gıng, diplomasinin ve müzakerelerin, İran'ın nükleer sorununu çözmek için tek uygun yol olduğunu vurguladı.

Gerilim Yüksek: Taraflara Çağrı

Gıng Şuang, durumun kritik bir aşamaya geldiğini belirterek, tüm taraflara sükunet çağrısında bulundu. Tarafların itidalli davranması, diyalog ve temasları sürdürmesi gerektiğini ifade etti. Ayrıca, mevcut açmazı uygun bir şekilde ele alarak gerilimi tırmandırmaktan kaçınmanın önemine dikkat çekti. Gıng, ABD'ye de İran'a yönelik yeni askeri saldırılar düzenlemeyeceğine dair taahhütte bulunma çağrısında bulundu.

• Tüm taraflar sükunetini korumalı.
• Diyalog ve temaslar sürdürülmeli.
• Gerilimi tırmandırmaktan kaçınılmalı.

Avrupa'ya Yaptırım Eleştirisi

Çinli yetkili, Avrupalıların da İran'a yönelik yaptırım, baskı ve zorlama yaklaşımından vazgeçmesi gerektiğini savundu. Çin ve Rusya, daha önce BMGK'ye, İran ile 2015'te yapılan nükleer anlaşmada öngörülen ve Avrupa ülkelerinin İran'a yönelik BM yaptırımlarını geri getirecek "snapback" mekanizmasını tetikleme kararını durdurmak üzere bir karar tasarısı sunmuştu.

"Snapback" Mekanizması Nedir?

"Snapback" mekanizması, nükleer anlaşmayı destekleyen 2231 sayılı BMGK kararına göre, anlaşmaya katılan herhangi bir devletin, İran'ın anlaşmaya önemli ölçüde uymadığını düşünmesi halinde Güvenlik Konseyi'ne şikayette bulunabilmesini öngörüyor. Bu durumda, sorunun diplomatik yolla çözümü için 30 günlük bir süre tanınıyor. Eğer bu süre içinde BMGK, İran'a yönelik yaptırımların kaldırılmasının devamı için yeni bir karar alamazsa, 2015'teki anlaşma kapsamında kaldırılan BM yaptırımları otomatik olarak yeniden yürürlüğe giriyor. Bu mekanizmanın devreye girmesiyle, 2006 ile 2010 arasında İran'a karşı çıkarılan çeşitli kararlar yeniden geçerlilik kazanacak. Bu durum, İran'a yönelik silah ambargosunun yeniden yürürlüğe girmesi, nükleer başlık taşıma kapasitesine sahip füze geliştirmesinin yasaklanması ve İran'daki birçok kişi ile kuruluşa mali yaptırım ve seyahat kısıtlamaları uygulanması gibi sonuçlar doğurabilir.

Orta Doğu'da Yeni Bir Kriz mi?

Çin'in bu uyarıları, İran nükleer sorununun çözümsüz kalmasının bölgedeki zaten kırılgan olan güvenlik durumunu daha da kötüleştirebileceği endişesini taşıyor. Bölgedeki aktörler arasındaki gerilimlerin artması, yeni bir çatışma riskini de beraberinde getirebilir. Bu nedenle, uluslararası toplumun bu konuda daha aktif bir rol oynaması ve diplomatik çözüm yolları araması büyük önem taşıyor. Unutulmamalıdır ki, Orta Doğu'da yaşanacak yeni bir kriz, sadece bölge ülkelerini değil, tüm dünyayı olumsuz etkileyebilir.