Türkiye'de gençler arasında yükselen milliyetçilik anlayışı, Avrupa'daki aşırı sağ hareketlerinden belirgin şekilde ayrılıyor. Anti-otoriter, seküler ve eleştirel bir karakter sergileyen bu yeni milliyetçilik, gençlerin kimliklerini ve toplumsal ilişkilerini nasıl etkiliyor? İstanbul Gençlik Araştırmaları Merkezi'nin (İGAM) kapsamlı araştırması, bu sorulara ışık tutuyor.

Gençlerin Gözünden Milliyetçilik

İGAM'ın "Milliyetçiliğin Dönüşümü ve 'Genç' Yüzleri" başlıklı raporu, gençlerin milliyetçiliği nasıl tanımladığını, neden ilgi duyduğunu ve resmi milliyetçilikten ne kadar farklılaştığını inceliyor. Araştırma, gençlerin milliyetçilik deneyimlerinin cinsiyet, sınıf ve kişisel geçmiş gibi faktörlere göre nasıl değiştiğini de ortaya koyuyor. Proje koordinatörleri Dr. Begüm Uzun Taşkın, Doç. Dr. Özlem Avcı Aksoy ve Dr. Cihan Erdal, raporun tanıtımını yaparak önemli bulguları paylaştılar.

Araştırmaya göre, gençler milliyetçiliği geleneksel formlarından farklı bir şekilde yorumluyor. Eleştirel ve alternatif bir milliyetçilik inşa eden gençler, otoriter bir yönetim anlayışına karşı çıkıyor. İfade özgürlüğü, hukukun üstünlüğü, demokrasi ve özgürlük gibi değerlere önem veriyorlar. Toplumsal hakların yeterince korunamadığına inanıyor ve devletin sorgulanamazlığına karşı çıkıyorlar.

Kendilerini milliyetçi olarak tanımlamaktan gurur duyan gençler, AKP veya MHP ile ilişkilendirilmekten endişe ediyor. Zafer Partisi, İYİ Parti ve Memleket Partisi gibi Atatürk milliyetçiliğini merkeze alan partilere yakınlık duyuyorlar. Türklük merkezli ulusal kimlik, ortak tarih ve bir arada yaşama fikri güçleniyor. Ancak, iktidarın Kürt sorununa dair milliyetçi söylemlerini de büyük ölçüde normalleştirmiş durumdalar.

Yeni Milliyetçiliğin Temel Özellikleri

Araştırma, gençlerin milliyetçilik anlayışının aşağıdaki temel özelliklere sahip olduğunu gösteriyor:

• Geleneksel milliyetçilikle mesafelenme: Gençler, MHP'nin temsil ettiği geleneksel milliyetçilikle aralarına mesafe koyuyor ve daha esnek, sivil bir milliyetçilik tanımı tercih ediyorlar.
• Sekülerlik: Türkçülük ve sekülerlik, gençlerin çoğu için birbirinden ayrılmaz iki unsur olarak tanımlanıyor. İslamcılık ve Türk milliyetçiliğinin birlikteliğine karşı çıkıyorlar.
• Atatürk milliyetçiliği: Mustafa Kemal Atatürk, gençlerin milliyetçi kimliklerinin inşasında önemli bir rol oynuyor. Atatürk'ün siyasi yaşamı ve kimliği, gençlerin milliyetçi konumlanmalarına yön veren bir ideolojik pusula olarak işlev görüyor.
• Sığınmacı karşıtlığı ve sınır milliyetçiliği: Sığınmacı ve Arap karşıtı söylemler, gençlerin milliyetçi siyasi kimliklerinin inşasını güçlendiriyor. Ekonomik belirsizlik ve gelecek kaygısı, bu eğilimi körüklüyor.
• Türklük merkezli ortak tarih ve kültür anlatısı: Milliyetçi gençler, Türklük çatısı altında farklı etnik kimliklerin yer alabileceği daha kapsayıcı bir milliyetçiliği savunuyorlar.
• Kürt meselesi: Gençler, Kürtlerin kültürel kimliğini ve ana dilini yok saymıyor, ancak eşit yurttaşlık haklarına dair olumsuz yaklaşımlarını sürdürüyorlar.
• Kutsal devlete eleştirel yaklaşım: Gençler, devletin yurttaşlarının haklarını gözeten bir rolü yerine getiremediğine inanıyor ve devlete karşı eleştirel bir yaklaşım sergiliyorlar.
• Anti-otoriterlik ve demokrasi savunusu: Gençler, hukukun üstünlüğü, kuvvetler ayrılığı ve hesap verilebilirlik gibi demokrasi ilkelerini savunuyorlar.
• Tekno-milliyetçilik, yerli ve milli savunma: Gençler, ülkenin teknolojik ve ulusal savunma alanındaki başarılarından gurur duyuyorlar.

Genç Milliyetçiliğinin Geleceği

Araştırma, genç milliyetçiliğinin istikrarsız ekonomik koşullar, göç dinamikleri ve toplumsal kutuplaşma gibi faktörlerin etkisi altında gelecekte de önemli bir rol oynamaya devam edeceğini gösteriyor. Gençlerin milli kimliğe dair beklentileri, toplumsal uyum, siyasal tutum ve demokrasi düşünceleri, Türkiye'nin geleceği üzerinde belirleyici bir etkiye sahip olacak.

Gençler arasında yükselen bu yeni milliyetçilik, Türkiye'nin siyasi ve toplumsal geleceği açısından önemli sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, gençlerin milliyetçilik anlayışını anlamak ve bu anlayışın toplumsal etkilerini değerlendirmek büyük önem taşıyor.