Diyarbakır'da yaşanan bir kamulaştırma olayında Anayasa Mahkemesi (AYM) tarafından verilen iptal kararı, mülkiyet hakkı ve adil yargılama ilkeleri çerçevesinde önemli bir tartışmayı beraberinde getirdi. Kayapınar ilçesine bağlı Devedurağı köyünde bulunan bir arazinin kamulaştırılması sürecinde yaşanan usulsüzlükler ve mülkiyet hakkının ihlal edildiği gerekçesiyle AYM, kamulaştırma kararını iptal etti. Bu karar, benzer durumdaki diğer kamulaştırma davaları için de emsal teşkil edebilir.

Kamulaştırma Sürecinde Neler Yaşandı?

Diyarbakır’ın Kayapınar ilçesine bağlı Devedurağı köyündeki 609 dönümlük taşınmazın yaklaşık 47 dönümlük bölümü, Türkiye Petrolleri tarafından 2009 yılında acele kamulaştırıldı. Kamulaştırma sürecinde mahkemeye sunulan bilirkişi raporunda arazinin değeri 1 milyon 275 bin TL olarak belirlendi. Ancak maliklerle uzlaşmaya varılamayınca dava açıldı. Yapılan keşif ve bilirkişi incelemelerinde, taşınmaz için yüzde 38 oranında objektif değer artışı uygulanması gerektiği belirtildi. Buna rağmen mahkeme, bu oranı res'en yüzde 26’ya düşürerek kamulaştırma bedelini 1 milyon 417 bin TL olarak belirledi. Karar hem maliklerin hem de idarenin temyizi üzerine Yargıtay’a taşındı. Yargıtay da bu kararı onayladı, ancak yeniden yapılan hesaplamalar sonucu bedel 767 bin TL'ye düştü.

AYM'nin İptal Gerekçesi Ne Oldu?

Malikler, komşu parsellerde uygulanan daha yüksek oranlarla kendi arazileri arasındaki farkı gerekçe göstererek Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) başvurdu. Başvuruyu inceleyen AYM, bilirkişinin yüzde 38 oranındaki artış önerisinin neden reddedildiği konusunda yeterli gerekçe sunulmadığını ve bu durumun adil yargılama ve mülkiyet hakkını ihlal ettiğini tespit etti. Yüksek Mahkeme, maliklerin hak ettiği gerçek karşılığı alamadıklarını vurguladı. İşte AYM'nin kararında öne çıkan noktalar:

• Bilirkişi raporunun göz ardı edilmesi: Bilirkişi tarafından belirlenen değer artışının neden reddedildiğine dair yeterli açıklama yapılmaması.
• Adil yargılama ilkesinin ihlali: Maliklerin hak ettikleri bedeli alamamaları ve yargılama sürecinde yeterince dikkate alınmamaları.
• Mülkiyet hakkının korunması: Anayasa ile güvence altına alınan mülkiyet hakkının, kamulaştırma sürecinde zedelenmesi.

Kararın Sonuçları ve Etkileri

AYM’nin ihlal kararı doğrultusunda dosya, Diyarbakır 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’ne gönderildi. Bu karar, benzer durumda olan diğer kamulaştırma davaları için de emsal teşkil edebilir. Mülkiyet hakkının korunması ve adil yargılama ilkelerinin gözetilmesi, bundan sonraki kamulaştırma süreçlerinde daha da önem kazanacaktır. Bu karar, devletin kamulaştırma yetkisini kullanırken, vatandaşların mülkiyet haklarına saygı göstermesi gerektiğinin altını çiziyor. AYM'nin bu kararı, sadece Diyarbakır'daki bu özel kamulaştırma olayını etkilemekle kalmayacak, aynı zamanda Türkiye'deki genel kamulaştırma uygulamalarına da önemli bir yön verecektir. Bundan sonraki süreçlerde, mülkiyet hakkının korunması ve adil yargılama ilkelerinin daha titizlikle uygulanması beklenmektedir.