İngiltere ve AB arasında Kuzey İrlanda anlaşmazlığı

İngiltere Brexit Bakanı David Frost ve Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Maros Sefcovic Londra’da bir araya geldi.

Görüşmeler öncesinde konuşan Frost, anlaşmaya varmak için zamanın tükenmekte olduğu konusunda uyararak AB’yi Büyük Britanya’dan Kuzey İrlanda’ya giden malların kontrolünde “sağduyulu” bir yaklaşım benimsemeye çağırdı.

Sefcovic ise İngiltere’nin tek taraflı olarak kontrolleri ertelemeye karar vermesi halinde Brüksel’in “katı ve kararlı” şekilde hareket edeceğini belirtti.

KUZEY İRLANDA PROTOKOLÜ’NE İLİŞKİN BİR İLERLEME KAYDEDİLMEDİ

3,5 saatlik görüşmelerin ardından yeniden açıklama yapan Frost, “açık ve dürüst” şekilde konuştuklarını ancak Kuzey İrlanda Protokolü’ne ilişkin bir ilerleme kaydedilemediğini duyurdu.

Ancak iki tarafın görüşmeye devam etmeyi kararlaştırdığını vurgulayan Frost, “Gerçekten yapmamız gereken şey, Belfast Hayırlı Cuma Anlaşması’nı destekleyen, Kuzey İrlanda’daki barış sürecini destekleyen ve her şeyin normale dönmesini sağlayan bazı çözümleri acilen bulmak.” dedi.

ANLAŞMAZLIĞA NEDEN OLAN PROTOKOL

Brexit anlaşmasının bir parçası olan Kuzey İrlanda Protokolü, Birleşik Krallık’ın parçası olan Kuzey İrlanda ile AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticareti düzenliyor.

Protokole göre Brexit’e rağmen Kuzey İrlanda, AB’nin gümrük birliği kurallarına tabi olmaya devam ediyor. Birleşik Krallık’ın geri kalanıyla ticareti Kuzey İrlanda limanlarında gümrüğe tabi tutuluyor.

Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki savaşı sona erdiren Hayırlı Cuma Anlaşması gereği, kontrollerin yapılabildiği fiziki bir kara sınırı oluşturulamıyor. Bu yüzden kontrollerin ancak denizde yapılması kararlaştırılsa da uygulanmasında sorunlar yaşanıyor.

Protokolün ticarete zarar verdiğini ve Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’taki konumunu tehdit ettiğini savunan Protestanların protokole karşı mart ve nisan aylarında gösterilerde otobüs ve araçlar ateşe verilmişti. Protestoların ayrıca Katoliklerle çatışmaları yeniden başlatmasından endişe edilmişti.

İRLANDA SORUNU

İngiliz imparatorluğunun ilk sömürgesi İrlanda adasından İngiltere’nin elinde kalan kısmı teşkil eden Kuzey İrlanda, 1960’lı yıllardan 1998’e kadar Katolik ayrılıkçılar ile İngiltere’yle birlik yanlısı Protestanlar arasındaki çatışmalara ve terör olaylarına sahne olmuştu. 40 yıla yayılan ve “Sorunlar” diye anılan yıllarda terör olaylarında 3 bin 500 kişi hayatını kaybetmişti.

Ada ancak 1998’de imzalanan Hayırlı Cuma Anlaşması ile sükunete kavuşurken, Kuzey İrlanda’da çatışan tarafların ortaklığına dayalı bir bölgesel yönetim kurulması üzerinde anlaşılmıştı.

Belfast Anlaşması olarak da bilinen metinler, Kuzey İrlanda’da bugün yürürlükte olan bölgesel yönetimin temelini oluşturuyor.

Barış anlaşmasının üzerinden geçen 20 yılı aşkın süreye karşın, bölge halkı arasında güven tam olarak tesis edilebilmiş değil.