Sahte sigorta yaptıranın emekliliği iptal olur

İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILAR İHYA HAKKINDAN YARARLANABİLİR Mİ?

Prim borcu nedeniyle sigortalılık süresi dondurulan BAĞ-KUR’lulara tanınan ihya kolaylığına ilişkin yazınızı okudum. İsteğe bağlı sigortalıların bu haktan yararlanabilme imkânı var mıdır? Yoksa bu konuda sesimiz olup, yasa teklifi yasalaşmadan konuyu kaleme alabilir misiniz? Örneğin eşimin 2008-2014 yılları arası isteğe bağlı sigortalılığı ödeme güçlüğünden dolayı dondurulmuş durumdadır. Kasım ayında çıkan yapılandırmadan yararlanalım dedik fakat sigorta kabul etmedi. Hatta sistemde 2008-2014 yılları aralığında eşimin prim borcu görünürken müracaatımız sonrasında prim borcu da sistemden kaldırıldı. (Ali S.)

TBMM gündemindeki yapılandırma yasa teklifinde köy ve mahalle muhtarları, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar ile tarımda kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan BAĞ-KUR’lulara önemli bir ihya kolaylığı sağlanmaktadır. Geçmişte muhtelif zamanlarda çıkan kanunlarla prim borcu silinerek sigortalılık süresi dondurulan BAĞ-KUR’lular, yapılandırma kanunu kapsamında normale göre daha düşük prim ödeyerek sigortalılık sürelerinin tekrar emekliliklerine sayılmasını sağlayabilecekler.

İsteğe bağlı sigorta primleri de BAĞ-KUR (4/b) statüsünde değerlendirilmekle birlikte ihya kolaylığı sadece söz konusu BAĞ-KUR’lulara sağlanmaktadır. BAĞ-KUR kapsamındaki isteğe bağlı sigortalılar yapılandırma hakkından sadece, başvuru yaptıkları ay dahil son 12 aylık dönemdeki borçları için yararlanabilirler. İsteğe bağlı sigortalıların 12 aydan önceye ait dönem için geriye dönük prim ödeme hakkı bulunmamaktadır.

SAHTE SİGORTA YAPTIRMANIN CEZASI NEDİR?

Eşim ev hanımı olduğundan dolayı 15.10.1999 tarihinde BAĞ-KUR’a kayıt yaptırdım ve 6 ay prim ödedim. Daha sonra her ay prim artışından huzursuz oldum ve prim ödemesini durdurdum.

Yıllar sonra emekli olmanın avantajlarını düşünerek Şubat 2018’de tekrar prim ödemeye başladım, 2 sene isteğe bağlı sigorta primi ödedim. 2020 Ocak ayından itibaren bir şirkette sigortalı olarak çalışıyor görünüyor. Şimdi eşim bu çıkacak kanundan primleri ödeyerek faydalanabilir mi? (E.Ç.)

İsteğe bağlı sigorta primlerinin yapılandırılması konusunda Sayın Ali S.’ye verdiğim cevap sizin için de geçerlidir.

Eşiniz için “2020 Ocak ayından itibaren bir şirkette sigortalı olarak çalışıyor görünüyor” diyorsunuz. Okurlarımızı bu konuda sık sık uyarıyorum. Gerçekte fiilen çalışmadığı halde bir işyerinden sigortalı olarak gösterilenler ve onları bu şekilde gösteren işletmeler çok ciddi sorunlarla karşı karşıya kalırlar. Bu duruma sahte sigortalılık deniliyor.

Bir kişinin 4/a kapsamında sigortalı olabilmesi için bir işverene bağlı olarak fiilen çalışması gerekiyor. Herhangi bir işte çalışmayan kişinin çalışıyor gösterilmesinin yaptırımları vardır. Bir kişinin sahte sigortalı olduğu tespit edildiğinde, sigortalı gösterildiği süre geçersiz sayılıyor ve bu dönemde yatırılmış primler SGK’ya gelir kaydediliyor.
Sahte sigorta yaptıran kişi bu dönemde SGK üzerinden sağlık hizmetlerinden yararlanmışsa, ödenen tedavi giderlerinin tamamı faiziyle birlikte geri alınır.
Kendisini sahte sigortalı gösterdiği emekli olduktan sonra ortaya çıkan kişilerin emekli aylıkları iptal edildiği gibi, ödenmiş emekli aylıkları da geriye dönük olarak tahsil edilir. Borçlu kişi hayatını kaybetmiş olsa bile mirasçılarından istenir.
Sahte sigorta yaptıranlar ile bunları sigortalı gösteren işverenler resmi belgede sahtecilik, resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan ve özel belgede sahtecilik suçlamasıyla hapis cezasıyla da karşı karşıya kalırlar.

EMEKLİLİKTE 25 YIL SİGORTALILIK SÜRESİ NEDİR?

6880 gün primim var. 41 yaşındayım. 1996 yılında sigortalı çalışmaya başladım. 25 yılı tamamlamam gerekiyor mu? Yoksa sadece sağlık için prim yaptırsam olur mu? Prim çıktıkça emekli aylığı düşer diyorlar, doğru mu? (Cem A.)

8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı çalışmaya başlayanlar için normal emeklilikte SSK’da kadınlarda 20 yıl, erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi ile kademeli olarak belirlenen prim günü ve yaş koşullarının yerine getirilmesi gerekir. Kadınlar için 20, erkekler için 25 yıl olan sigortalılık süresi fiilen prim ödenen günleri değil, ilk defa sigortalı çalışmaya başlanılan tarihten emeklilik dilekçesi verilen tarihe kadar geçen süreyi kapsar. Prim ödenmeyen günler de sigortalılık süresine dahildir.

1999’dan önce çalışmaya başlayan BAĞ-KUR ve Emekli Sandığı’na tabi olanlarda ise kadınlarda 20 tam yıl (7200 gün),erkeklerde de 25 tam yıl (9000 gün) prim ödeme koşulunun yerine getirilmesi gerekir.

Belirtmemişsiniz ama SSK’ya tabi olduğunuzu varsayıyorum. Prim gün koşulunu yerine getirmişsiniz. Tam olarak işe başladığınız güne göre 56 veya 57 yaşında emekli olabilirsiniz. 41 yaşında olduğunuzu ifade ediyorsunuz. Emekliliğinize 15 – 16 yıl süre var. Çalışmaya devam ettikçe herkesin emekli aylığının düşeceğini söylemek doğru değil. Uzun süre boyunca sigortalı çalışmayıp genel sağlık sigortası (GSS) primi ödemeniz emekli aylığı bakımından faydanıza olmaz. Prim günü arttıkça her 360 güne karşılık aylık bağlama oranı yüzde 2 oranında artar. Sigortalı çalışmayı bırakırsanız aylık bağlama oranınız düşük olacağı için kaybınız olur.

NAKDİ ÜCRET DESTEĞİ ALAN İŞÇİ İŞSİZLİK ÖDENEĞİ ALABİLİR Mİ?

Hali hazırda ücretsiz izinde olan personel işyeri tarafından geri çağırılırsa bunu reddetme hakkına sahip midir? “Ben ücretsiz izinde kalmak istiyorum” deme hakkımız var mıdır? Pandemi sürecinde işyerine tanınan sorgusuz sualsiz ücretsiz izne çıkarabilmek durumu, çalışanın talebi halinde de sorgusuz sualsiz gerçekleşebilir mi?
Kısa çalışma ödeneği alan kişilerin, istifa etse dahi işsizlik maaşı alabileceğini yazdınız. Nakdi ücret desteği alan bir işçi de istifa etmesi durumunda işsizlik ödeneğine hak kazanır mı? (Umutcan B.)

İşverenin normalde işçiyi ücretsiz izne çıkarma yetkisi bulunmuyor. Pandemi döneminde İş Kanunu’na geçici bir madde eklenerek, 30 Haziran 2021 tarihine kadar geçerli olmak üzere işverene işçisini ücretsiz izne çıkarma yetkisi tanındı. Gerek işten çıkarma yasağı, gerekse ücretsiz izin uygulaması ve buna bağlı nakdi ücret desteği 30 Haziran 2021 tarihinde sona erecek. O tarihten sonra yeniden uzatma yapılabilmesi için yeni bir kanun çıkartılması gerekiyor. Bu yönde bir niyet veya girişim şimdilik bulunmuyor.

Geçici madde ile getirilen işverenin işçisini ücretsiz izne çıkarma konusunda hiçbir kriter konulmaması haklı bir eleştiri konusu oldu. İşçinin ücretsiz izin talebinde bulunması her zaman mümkündür. İşveren de kabul ederse işçi ücretsiz izne ayrılabilir. Ancak, ücretsiz izne ayrılanlara yapılan nakdi ücret desteğinin 30 Haziran’da sona ereceğini dikkate almak gerekir.

Kısa çalışma ödeneği alanlardan, ödenek almaya başlamadan önceki son 3 yılda en az 600 prim günü bulunanlar önümüzdeki dönemde herhangi bir nedenle işsiz kaldıklarında işsizlik ödeneği alabilecekler. Kendi istekleriyle işten ayrılan veya işverence haklı nedenle işten çıkartılanlar da işsizlik ödeneği alabilecek. Ancak, nakdi ücret desteği alanlar işsizlik ödeneği almaya hak kazanamamış kişiler olduğu için onların işsizlik ödeneği alması söz konusu değildir.