Obezite hakkında merak edilen her şey 2

Dünya Sağlık Örgütü tarafından kronik bulaşıcı olmayan bir pandemi olarak ilan edilen obezite, geçen haftaki yazımda da belirttiğim üzere, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artmaya devam ediyor. Obezite dünya da önlenebilir ölümlerin sigaradan sonra gelen ikinci en önemli nedenidir. Obezite hakkında merak edilen her şey adlı yazı dizimin bu ikinci bölümünde obezitenin nedenlerini, nasıl yanlış beslenildiğini ve tedavisini bahsedeceğim.

Peki tüm dünyayı bu kadar tehdit eden obezitenin nedenleri nelerdir?

Dünya Sağlık Örgütü, obeziteyi ‘sağlığı bozabilecek derecede, vücutta anormal ya da fazla yağ birikimi’ olarak tanımlamıştır. Sağlıklı bir yaşam için vücuda alınan enerji ile harcanan enerji dengeli olmak zorunda. Bu dengenin sağlanamaması sonucu aşırı şişmalıktan morbid obeziteye kadar birçok sağlık sorunu ortaya çıkar. Ancak sağlıklı ve dengeli beslenme ile ideal kilonun korunması mümkündür.

Unutmayalım ki, obezite sadece kozmetik bir problem değil aynı zamanda tüm vücut sistemlerini de etkileyen birçok psiko-sosyal problemlere de neden olan bir sağlık sorunudur. Obezitenin ortaya çıkmasının en büyük nedeni özetle, aşırı ve yanlış beslenme ile beraber yetersiz fiziksel aktivitedir. Yani az hareket, çok besin tüketmektir.

Obezite oluşmasındaki diğer önemli risk faktörleri;

-Doğumdan itibaren yaşamın ilk yıllarındaki beslenme şekli, anne sütünün verilme süresi, tamamlayıcı besinlerin başlama zamanı, türü ve miktarı
-Sosyo-kültürel etmenler, gelir düzeyi
-Yaş, cinsiyet
-Genetik etmenler
-Hormonal ve metabolitik etmenler (Tiroid bezinin yeteri kadar hormon üretememesi, steroid hormonların aşırı üretilmesi gibi
-Kullanılan bazı ilaçlar (antidepresanlar gibi)

Çocukluk çağında beslenme neden önemli?

DSÖ ve UNICEF 6 ay tek başına anne sütünün verilmesinin, tamamlayıcı besinlerin başlanacaksa 6.aydan sonra başlanılmasının ve en az 2 yıl süre ile emzirmenin devam etmesinin uzun dönemde obezite ve kronik hastalık riskini azaltabileceğini belirtmektedir. Çocukların yağ ve şekerden zengin yiyeceklerle yeme alışkanlıklarını kazanması obeziteyi hazırlayan en önemli faktördür. Bunun dışında günümüzde cep telefonu, bilgisayar oyunları sonucu masa başında çok vakit geçirmeleri az fiziksel aktiviteye sebep olmakta bu da aşırı yağ birikmesine neden olmaktadır. Bu da ilerleyen yıllardaTip 2 diyabete, yüksek kan yağlarına, hipertansiyona, karaciğer yağlanmasına, astıma ve uyku bozukluklarına, sosyal açıdan özgüven eksikliğine ve depresyona da yol açmaktadır.

Nasıl yanlış besleniyoruz?

Dengeli beslenmenin temel ilkesi, alınan kalori ile harcanan kalori dengesinde, harcanan kısmın artırılması, alınan kısmın ise azaltılmasıdır. Sağlıklı yetişkin bir erkeğin günde ortalama 2500 kaloriye, sağlıklı yetişkin bir kadının ise günde ortalama 2000 kaloriye ihtiyacı vardır. Bunun fazlası vücutta yağ olarak depolanmaktadır. Günlük beslenmenin % 15 i proteinlerden, % 25-30 u yağlardan, % 55-60 ı ise karbonhidratlardan oluşmalıdır. .

Gereğinden fazla yemekle birlikte yanlış besinler de kötü bir beslenme modeline sebep olmaktadır. Bunların başında ihtiyaçtan fazla karbonhidrat tüketilmesi gelir. Gereksiz şeker tüketimi, yanlış beslenmenin başında gelmektedir. Şerbetli tatlılar, gün içerisinde bolca içilen çaya ve kahveye şeker konulması, yemek öğünlerinin bir tatlı ile sonlandırılması, şekerli gazlı içeceklerin, gofret çikolata gibi şekerlemelerin aşırı tüketilmesi bunların başında gelmektedir. Yine beyaz ekmek, hamur işleri, pizza, cips ve işlenmiş et ürünleri de yanlış beslenmenin diğer yönüdür. Taze sebze ve meyve tüketiminin azalması, lif oranı düşük beslenmeye de sebep olmaktadır. Öğünlerin atıştırmalıklarla geçiştirilmesi, öğünlerde tencere yemeklerinin yerini fast-food gıdanın alması yanlış beslenmenin temelini oluşturmaktadır.

Obezitenin tedavi yöntemleri nelerdir?

Obezitenin tek ve en etkili tedavi yöntemi diyettir. Yaşam biçiminin değiştirilmesi diyete uyumun en önemli parçasıdır. Diyet süresince düzenli aralıklarla kontrol başarının anahtarıdır. Diyet mutlaka bir uzman tarafından hazırlanılmalı, besinlerin kişideki etkileşimi, kişinin kullandığı ilaçları ve ek hastalıkları mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır ve diyet kişiye özgü olmalıdır.

Peki diyet nasıl olmalı? Ne kadar sürmeli? Kim tarafından uygulanmalı? Tüm bunlar ve obezite cerrahisi haftaya…

Evet sevgili okurlar, haftaya obezitenin tedavi yöntemlerinden ve diyetten bahsedeceğim. Hepiniz sosyal mesafe, maske ve hijyene dikkat ederek sağlıkla kalınız.

Yazı dizisi 2