Matrah artırımı ve borç yapılandırma nasıl yapılacak?

AK Parti Milletvekili Vedat Demiröz ve arkadaşlarının imzasıyla TBMM’ye sunulan yapılandırmaya ilişkin yasa teklifinin bu hafta Plan Bütçe Komisyonu’nda görüşüldükten sonra genel kurulda hızla yasalaştırılması bekleniyor. Yeni teklifte, kasım ayındaki yapılandırma kanunundan farklı düzenlemelere de yer verildi. İşte borç yapılandırma kanun teklifi ile ilgili merak edilen ayrıntılar:

1-HANGİ BORÇLAR YAPILANDIRILABİLECEK?

Maliye’ye olan vergi borçları, kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan vergi borçları ile cezalar,

Sosyal Güvenlik Kurumunca takip edilen sigorta primleri, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi, isteğe bağlı sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, inşaatlarda eksik işçilik tutarı üzerinden hesaplanan sigorta primi,

Çeşitli kanunlara dayalı uygulanan damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı ile bunlara bağlı gecikme zammı alacakları,

Kredi Yurtlar Kurumu öğrenim kredileri,

Motorlu taşıt vergileri,

Trafik cezaları,

Seçim, nüfus, askerlik para cezaları,

Otoyol ve köprülerden kaçak geçiş ücretleri ve cezaları,

Gümrük Bakanlığınca takip edilen gümrük vergileri ve para cezaları,

İl özel idarelerinin, asli ve fer’i amme alacakları,

Belediyelerin vergi, emlak vergisi ve çevre temizlik vergisi alacakları,

Belediyelere olan su ve katı atık ücreti borçları.

2-2021 YILINA AİT EMLAK VERGİSİ BORÇLARI YAPILANDIRILABİLECEK Mİ?

Belediyelere 30 Nisan 2021 tarihine kadar ödenmesi gerekip de ödenmeyen vergi borçları ile bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri yapılandırılabilecek. Ancak, ödeme süresi mayıs sonuna kadar devam eden 2021 yılına ilişkin emlak vergisi ile işyeri ve diğer şekillerde kullanılan binalara ait çevre temizlik vergisi kapsam dışında bırakılacak.

3-2021 YILINA AİT MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ İÇİN YAPILANDIRMA HAKKI VAR MI?

2021 yılına ilişkin olarak 30 Nisan 2021 tarihinden önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları için yapılandırma yapılabilecek. Motorlu taşıtlar vergisi iki taksit halinde ödenebildiği için, ocak ayındaki MTV taksitini ödemeyenler yapılandırma yapabilecekler. Temmuz ayında ödenmesi gereken MTV taksiti için yapılandırma yapılamayacak.

4-PANDEMİ CEZALARI YAPILANDIRMA KAPSAMINDA MI?

Üst kurullar hariç olmak üzere 30 Nisan 2021 tarihinden önce verilmiş idari para cezaları için yapılandırma yapılabilecek. Ancak, kapalı alanlarda sigara içme yasağı ile COVİD – 19 pandemisi kapsamında uygulanan sokağa çıkma kısıtlamalarına uymayanlara verilen idari para cezaları yapılandırma kapsamının dışında bırakıldı.

5-YAPILANDIRMA BAŞVURULARI NE ZAMANA KADAR YAPILACAK?

Matrah ve vergi artırımı ile genel sağlık sigortası prim borçları hariç olmak üzere devlete olan vergi ve prim borçları i için yapılandırma başvuruları 31 Ağustos 2021 tarihine kadar yapılabilecek.

6-İLK TAKSİT ÖDEMELERİ NE ZAMAN YAPILACAK?

Hazine ve Maliye Bakanlığına, Ticaret Bakanlığına, il özel idarelerine, belediyelere ve YİKOB’lara ödenecek borçların ilk taksitinin 30 Eylül’e, SGK’ya olan borçların ilk taksitinin ise 31 Ekim 2021 tarihine kadar ödenmesi gerekecek. Peşin ödemeler ilk taksit ödeme süresinde yapılacak.

Borçların taksitle ödenmesi halinde borçluların altı, dokuz, on iki veya on sekiz eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birini tercih etmeleri istenecek. Tercih edilen taksit süresinden daha uzun bir sürede ödeme yapılamayacak. Anapara + enflasyon farkından oluşan tutara, taksit vadesine göre katsayı uygulanacak. Kasım ayında çıkan yapılandırma yasasına göre yeni yasa teklifinde daha yüksek faiz öngörülüyor. Önceki yapılanmada altı eşit taksit için 1.045 olarak uygulanan katsayı yeni yapılandırmada yüzde 1.09 olacak. Dokuz eşit taksitte 1.083’ten 1.135’e, on iki eşit taksitte 1.105’ten 1.18’e, on sekiz eşit taksitte ise 1.15’ten 1.27’ye yükseldi.

Başka bir ifadeyle önceki yapılandırmada yıllık faiz yüzde 4.5 iken yeni yapılandırmada yüzde 9 olarak uygulanacak.

7-PEŞİN ÖDEMEYE İNDİRİM UYGULANACAK MI?

Borç anapara tutarını ilk taksit ödeme süresi içinde peşin ödeyenlerden, gecikme faizi yerine hesaplanan enflasyon farkının sadece yüzde 10’u alınacak, yüzde 90’ı silinecek.

Hesaplanan tutarların tamamının ilk iki taksit ödeme süresi içinde ödenmesi halinde ise enflasyon farkının yarısı silinecek.

8-GECİKME CEZASI YERİNE ENFLASYON FARKI NASIL HESAPLANACAK?

Vergi, prim ve diğer borçlar yapılandırılırken, gecikme faizi veya gecikme zammı yerine yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) farkı hesaplanacak. 1 Kasım 2016’dan sonra enflasyon hızlı arttığı için bu tarihten günümüze kadar olan dönemde aylık enflasyon yüzde 0.35 (yıllık yüzde 4.20) olarak kabul edilecek.

9-TRAFİK CEZASI VE MTV BORCU YAPILANDIRILAN ARACIN MUAYENESİ YAPTIRILABİLECEK Mİ?

Motorlu taşıtlar vergisi, trafik cezası ve köprü otoyol geçiş ücreti ile cezası bulunan araçların muayenesi yaptırılamıyor. Söz konusu borçlar ile bu borçlar için gecikme cezası yerine hesaplanacak enflasyon farkının en az yüzde 10’unun ödenmiş olması ve yapılandırılan borcun taksitlerinin süresinde ödenmesi halinde, araçların fenni muayenesi yaptırılabilecek.

10-KESİNLEŞMEMİŞ VE DAVA SAFHASINDAKİ ALACAKLAR YAPILANDIRILABİLECEK Mİ?

Önceki yapılandırma kanunlarından farklı olarak bu kez kesinleşmemiş ve dava safhasında bulunan alacaklar da yapılandırma kapsamına alınacak. Kanunun yayımlanacağı tarih itibarıyla ilk derece mahkemelerde dava açılmış ya da dava açma süresi henüz geçmemiş olan denetimler sonucunda çıkartılmış vergi borçlarının yüzde 50’si ile bu tutara ilişkin hesaplanacak enflasyon farkının ödenmesi halinde kalan tutar silinecek.

11-MATRAH VE VERGİ ARTIRIMINDA NE KADAR VERGİ ÖDENECEK?

Son zamanlardaki yapılandırma kanunlarından farklı olarak bu kanun teklifinde matrah ve vergi artırımına da yer verildi.

Gelir ve kurumlar vergisi matrahlarını artıranlar hakkında, artırım yaptıkları yıllar için vergi incelemesi yapılmayacak veya daha sonra vergi borcu çıkartılmayacak. Matrah artırımı 31 Ağustos 2021 tarihine kadar 2016 ve 2017 yılları için yüzde 30, 2018 yılı için yüzde 25 ve 2019 – 2020 yılları için yüzde 20 oranından az olamayacak. Artırılan matrah üzerinden yüzde 20 oranında vergi kesilecek. Ayrıca herhangi bir vergi alınmayacak. Ancak, ilgili yıldaki beyanname ve vergisini zamanında vermiş olanlardan yüzde 20 yerine yüzde 15 oranında vergi alınacak.

Katma değer vergisi mükellefleri her bir vergilendirme dönemine ilişkin verdikleri beyannamelerdeki KDV’nin yıllık toplamı üzerinden 2016 ve 2017 yılı için yüzde 3, 2018 için yüzde 2.5, 2019 ve 2020 yılları için yüzde 2 oranından az olmamak üzere vergiyi 31 Ağustos’a kadar beyan ederlerse bu dönemler için inceleme yapılmayacak.

Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri işletmelerde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları rayiç bedel ile vergi dairelerine bildirmek suretiyle kaydedebilecekler.

12-ÜCRETİ BORDRODA DÜŞÜK GÖSTEREN İŞVEREN MATRAH ARTIRIMI YAPABİLECEK Mİ?

Matrah artırımı hakkından işçisinin ücretini bordroda düşük gösteren işverenler de yararlanacak. Söz konusu mükellefler her bir vergilendirme dönemine ilişkin ödedikleri toplam ücret tutarının 2016 yılı için yüzde 6’sı, 2017 için yüzde 5, 2018 için yüzde 4, 2019 için yüzde 3 ve 2020 için yüzde 2’si oranından az olmamak üzere gelir vergisinde artırım yaptıkları takdirde, söz konusu yıllara ilişkin vergi incelemesi yapılmayacak.

13-MATRAH ARTIRIMINDA VERGİ NE ZAMAN ÖDENECEK?

Matrah ve vergi artırımları 31 Ağustos 2020 tarihine kadar yapılacak. Hesaplanan veya artırılan vergilerin peşin veya ilk taksitinin eylül ayından başlamak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami 6 eşit taksitte ödenecek. Hesaplanan tutarın tamamının eylül ayı içinde ödenmesi halinde vergilerden yüzde 10 oranında indirim yapılacak.

14-PATRON ŞİRKETİNDEN ALDIĞI BORÇLA İLGİLİ İŞLETME KAYITLARINI DÜZELTEBİLECEK Mİ?

Bazı şirket sahipleri yüzde 45’e kadar varan gelir vergisi ödememek için şirketinden kâr payı almak yerine borç alma yoluna gidebiliyorlar. Yasa teklifi ile şirket kayıtlarında yer aldığı halde işletmede bulunmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklar 31 Ağustos 2020 tarihine kadar vergi dairelerine beyan edilebilecek. Beyan edilen tutar üzerinden yüzde 5 oranında vergi kesilecek.

Adi, kollektif ve adi komandit şirketler dahil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri işletmelerinde olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşları rayiç bedel üzerinden vergi dairelerine beyan ederek işletme defterlerine kaydedebilecekler. Bu şekilde beyan edilen makine, teçhizat, demirbaş ve emtia için normalde tabi olduğu oranların yarısı esas alınarak katma değer vergisi hesaplanarak tahsil edilecek. Örneğin yüzde 18 oranına tabi bir makine için yüzde 9 oranında KDV ödenecek.

15- GSS PRİM BORÇLARINA ÖDEME KOLAYLIĞI SAĞLANACAK MI?

Nisan ayı ve önceki aylara ait genel sağlık sigortası (GSS) prim borcunun anaparasını bu yılın sonuna kadar ödeyenlerin gecikme faiz ve cezaları silinecek. Daha önce hiç gelir testi yaptırmamış olanlar, kanunun yayımlanacağı tarihten itibaren 30 Kasım’a kadar gelir testi yaptırabilecekler. Gelir testinde hane içindeki kişi başına gelir brüt asgari ücretin 3’te 1’inden az çıkanların prim borçları silinecek. Daha önce gelir testi yaptırmamış olanların bu kanunun Resmi Gazete’de yayımlanmasını beklemeleri gerekiyor. Yasa yürürlüğe girmeden gelir testi yaptıranlar haklarını kaybederler.