KÇÖ alan işçi istifa ettiğinde işsizlik ödeneği alır

Covid – 19 pandemisinde yeni bir dalganın içindeyiz ancak kısa çalışma uygulaması 31 Mart’ta sona erdi. Pandemi kaynaklı zorlayıcı sebeple son bir yılda 3 milyon 850 bin işçi değişik sürelerde kısa çalışma ödeneğinden (KÇÖ) yararlandı. Kimi bir ay, kimi 11 ay kısa çalışma ödeneği aldı.

Kısa çalışma uygulamasının sona erdiği işyerlerinde bazı işçiler normal çalışmaya geçirilirken, önemli bir kısmı da ücretsiz izne çıkartıldı. Kısa çalışmada brüt ücretinin yüzde 60’ını alabilen işçi, ücretsiz izne çıkartılınca sadece nakdi ücret desteğiyle yetinmek zorunda kalacak. Aylık 1420 TL tutarındaki nakdi ücret desteği nisan ayında ücretsiz izne çıkartılan işçiler için 1500 TL olarak ödenecek. Ücretsiz izin uygulaması işten çıkarma yasağına paralel olarak şimdilik 17 Mayıs’a kadar devam edecek. Ancak, o tarihten sonra 30 Haziran 2021 tarihine kadar uzatılması mümkün bulunuyor.

Normalde işsizlik ödeneği ile kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmek için son 3 yılda en az 600 prim gününün bulunması ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışmak gerekiyor. Ancak, pandemi döneminde daha çok işçinin KÇÖ’den yararlanabilmesi için son 3 yılda 450 prim gününün bulunması ve son 60 gün hizmet akdiyle çalışmak yeterli kabul edildi.

KÇÖ ALAN İŞÇİ İSTİFA EDERSE İŞSİZLİK ÖDENEĞİNDEN YARARLANABİLİR

İşsizlik Sigortası Kanunu’nun 50. maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan tekrar işe giren kişiler, 600 gün çalışmadan istifa etseler bile yeniden işsiz kaldıklarında önceki hak ettikleri işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar bu haktan yararlanmaya devam ederler. Şartları tekrar sağlayarak, yani bundan sonra tekrar 600 prim gününü doldurarak işsiz kalanlar yeniden işsiz kaldıklarında ise sadece bu yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik ödeneği alabilirler.

Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) Pasif İşgücü Hizmetleri Genelgesi uyarınca, KÇÖ’den yararlanan kişinin yeni ödeneğe hak kazanamayacak şekilde iş sözleşmesinin sona ermesi halinde, önceki hak sahipliğinden kalan süre kadar işsizlik ödeneği alabilir. Bunun anlamı şu, KÇÖ almış bir kişi yeniden 600 günü dolduramazsa, yeni bir işe girdiğinde 120 gün koşulunu yerine getiremezse veya kendi isteğiyle mevcut işinden ayrılırsa işsizlik ödeneği alabilecek.

KÇÖ süreleri normalde işsizlik ödeneği sürelerinden mahsup ediliyor. Ancak, Cumhurbaşkanı kararı ile mahsuplaşma yapılmayabiliyor. Resmi Gazete’de 30 Haziran 2020 tarihinde yayımlanan 2706 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca, covid – 19 gerekçesiyle verilen kısa çalışma ödenekleri işsizlik ödeneği sürelerinden mahsup edilmeyecek. Dolayısıyla, KÇÖ kullanan işçiler, bundan sonra kendi iradesiyle olsun veya olmasın işsiz kaldığında işsizlik ödeneği alabilecek.

FESİH TARİHİNDEN GEÇERLİ

Kısa çalışma ödeneği almış kişilerin işsizlik ödeneği süreleri iş akdinin feshedildiği tarihte başlıyor. Bu nedenle KÇÖ almış olup işsiz kalan kişilerin 30 gün içinde İŞKUR’a başvurarak ödenek talebinde bulunmaları gerekir. Aksi takdirde gecikilen süre kadar işsizlik ödeneği sürelerinden düşülür.

ÖDENEK NASIL HESAPLANACAK?

Kısa çalışma ödeneği alanlar 600 prim gününü doldurmadan yeniden işsiz kalırlarsa, işsizlik ödeneği kısa çalışmaya başladıkları tarihten önceki son 4 aylık ortalama ücret üzerinden bağlanacak. Örneğin, geçen yıl nisan ayında kısa çalışmaya giren ve 11 ay ödenek aldıktan sonra ücretsiz izne çıkartılan işçi yeni bir iş bularak istifa etti diyelim. Bu işçi bir yıl çalıştıktan sonra 2022 yılı nisan ayında işsiz kalırsa, işsizlik ödeneği 2019 aralık ayı ile 2020 ocak-mart dönemindeki ortalama brüt ücretinin yüzde 40’ı oranında bağlanacak.

600 GÜN KOŞULU HERKES İÇİN ARANACAK MI?

İşsizlik ödeneği, son üç yıl içinde;

600 gün primi olan işsizlere 180 gün (6 ay),

900 gün primi olan işsizlere 240 gün (8 ay),

1080 gün primi olan işsizlere 300 gün (10 ay) süreyle veriliyor.

Kısa çalışma ödeneği alan işçilerin bir kısmı son 3 yılda 600 prim günü ve son 120 gün hizmet akdi ile çalışma koşulunu yerine getiremeyenlerden oluşuyor. Altı ay işsizlik ödeneği alabilmek için ise normalde son 3 yılda en az 600 prim günü bulunması gerekiyor.

Bu durumda son 3 yıldaki prim gün sayısı 450 ile 599 gün arasında; son işindeki hizmet akdi süresi de 60 ile 119 gün arasında olanların bundan sonra herhangi bir gerekçeyle işsiz kaldıklarında işsizlik ödeneği alıp alamayacakları sorusu akla geliyor. Ne kanunda ne de söz konusu genelgede bu konuda bir açıklık bulunmuyor. Pandemiye özgü olarak KÇÖ konusunda getirilen kolaylığın, bu işçilerin işsiz kalması durumunda işsizlik ödeneğine de uygulanması gerekir. Ancak genelgeyle veya kanun değişikliği ile konunun açıklığa kavuşturulmasında yarar bulunuyor.